Suối Nguồn
Tác giả: Ayn Rand
Đôi nét về tác giả:
Ayn Rand (1905 – 1982) người Mỹ sinh ra ở Nga, Bà sinh trưởng trong một gia đình gốc Do Thái và bắt đầu niềm đam mê với nghệ thuật từ rất sớm. Năm 8 tuổi bắt đầu viết kịch, 10 tuổi viết tiểu thuyết. Sau thành công của Cách mạng Nga, các trường đại học bắt đầu mở cửa cho nữ sinh, Ayn Rand nhanh chóng gia nhập tầng lớp trí thức, bắt đầu nghiên cứu về lĩnh vực xã hội và lịch sử. Bà bắt đầu say mê các tác phẩm của Aristotle và Plato, những tác phẩm ảnh hưởng rất lớn đến bà sau này.
Bà rời khỏi Nga vào năm 1926 và đến Mỹ. Ayn Rand ở nhà một người họ hàng tại Chicago rồi sau đó tới New York để theo đuổi ước mơ làm biên kịch. Tiểu thuyết đầu tiên của Rand, hư cấu dựa trên tiểu sử của bà We the Living, được xuất bản năm 1936. Bối cảnh ở Liên bang Xô Viết, tiểu thuyết tập trung vào cuộc đấu tranh giữa cá nhân và chính quyền.
Ngoài ra, Bà nổi tiếng là người đã phát triển học thuyết “Chủ nghĩa khách quan” thông qua hàng loạt các tác phẩm nổi tiếng như The Fountainhead (Suối nguồn), Atlas Shrugged (Atlas vươn mình), For the new Intellectual,…
Tóm tắt nội dung:
“Suối nguồn” Câu chuyện không là dòng chảy êm đềm như tên gọi, mà là một hành trình dài của tâm tưởng, của những cuộc đấu tranh giữa dòng đời khắc nghiệt để kiếm tìm và chứng minh một chân lý sống.
Cuốn sách với bốn phần tượng trưng cho bốn mảnh đời trong câu chuyện: Peter Keating chỉ biết chạy theo tiêu chuẩn xã hội mà phủ nhận đi sở thích, Ellsworth Toohey thao túng và dắt mũi công chúng. Gail Wynand một nhà tỷ phú và Howard Roark gàn dở nhưng có tài năng và nhân cách. Các nhân vật chừng như chẳng liên quan gì đến nhau, nhưng trong suốt câu chuyện họ đều liên kết với Howard Roark. Thế nên có thể vượt ba cái tên khó đọc phía trên, Howard Roark trở thành nhân vật chính và cốt lõi xuyên suốt “Suối Nguồn”.
Phần 1: Peter Keating
Một học sinh gương mẫu đứng đầu trường kiến trúc, một đứa con ngoan nghe lời mẹ, một hình mẫu lý tưởng cho bất kỳ ai nhìn vào, niềm tự hào của biết bao nhiêu con người. Nhận tấm bằng xuất sắc, đến NY và được nhận vào hãng kiến trúc nổi tiếng nhất: Francon Heyer.
Tuy nhiên chỉ nhìn cái bề nổi ấy thì đâu thể đánh giá một con người, có lẽ anh chàng này đã sống trong một cái xã hội với ý thức được tiêm nhiễm từ bé là hãy làm cái này, hãy làm cái kia. Vì số đông cũng làm như thế, vì làm thế mới có một cái chỗ đứng trong xã hội và cái gì đó chính là hãy trở thành một kiến trúc sư thay vì cái đam mê được người đời đánh giá là không nên cơm cháo gì của anh là vẽ. Dù chính anh sau này tự thừa nhận và được Roak thừa nhận là quá lãng phí khi bỏ nó.
Có lẽ cái tư tưởng này ám ảnh Peter đến nỗi anh quên hết mọi phạm trù đạo đức để có thể để tên mình là một phần của hãng Francon và cuối cùng là hãng Keating. Từ việc “loại bỏ” những đối thủ nặng ký nhất trong công ty đến loại bỏ người đồng sáng lập, rồi từ bỏ người mình yêu. Anh biết anh không có năng lực, những thứ anh làm chỉ là đi sao chép và nhặt nhạnh từ những nền văn minh trước cho một xã hội tôn thờ những nền văn minh ấy và bác bỏ những thứ hiện đại, tiện ích và tối ưu. Nhờ năng lực của Roak mà anh tạo nên những tòa nhà do “Keating-Kiến trúc sư” thiết kế, như một sự nhạo báng với chính bản thân anh ta.
Và người mà anh ta chọn bám víu vào là Toohey và những tư tưởng “vĩ đại” của ông. Là cái ông gọi là hãy quên cái tôi của mình đi vì nó quá ư là ích kỷ, hãy dâng nó cho công chúng, cho đám đông ngoài kia. Anh bám víu lấy nó, lấy ông ta, sống một phần đời đạo đức giả, để đến cuối cùng anh đã chấp nhận sự thật về bản thân, về xã hội, về Toohey, nhưng lại không thể nào thoát khỏi nó.
Peter sợ Roak, một nỗi sợ vô hình, nỗi sợ trước một người dám độc lập như một cá thể. Tuy nhiên sau cái sợ ấy là một sự ngưỡng mộ vô cùng to lớn. Sau những giai đoạn thăng hoa của sự nghiệp và giai đoạn cuối của sự xuống dốc, anh đã cầm bút vẽ, những bức vẽ anh chưa từng cho ai xem, kể cả mẹ, kể cả Toohey, chỉ anh và Roark. Khi nhìn những bức tranh này thì Roark tóc cam có nói một câu, đại loại là: “quá muộn rồi Peter ạ”- “tôi biết”, một câu trả lời ngắn gọn
Phần 2: Ellsworth Toohey
Ellsworth Toohey được mọi người gọi là một nhà tư tưởng vị nhân sinh, một nhà phê bình kiến trúc vĩ đại bla bla. Đại loại là rất có chỗ đứng trong lòng công chúng cho nên lời nói, những bài báo ông viết ra,… được công chúng auto thừa nhận là đúng và nó thấm vào nhận thức của từng người từng người một. Ông mà lăng xê một vở kịch nào thì nó sẽ trở nên đắt show hơn bao giờ hết, tuần này qua tuần khác; ông mà “dìm” một công trình nào thì nó không thể “ngóc đầu” lên được. Tương tự với cá thể con người cũng như vậy. Ông có thể coi là người giật dây những đám đông như giật dây một con rối.
Không ngu ngốc như Peter Keating, Ellsworth Toohey thật vĩ đại, nhưng vẫn ngu ngốc theo một cách vĩ đại. Ellsworth thấu rõ tâm can của quần chúng. Ông ta biết được tất cả lũ người đang chen chúc vô định nhưng lại rất hồ hởi đang cần gì: những con người vĩ đại bài xích cái tôi để dựa vào, những đức tin mơ hồ mông muội để làm theo; bởi họ không có một đức tin vào mình. Ellsworth là người vĩ đại. Ông thấu hiểu được quần chúng và làm cho quần chúng tin mình, nhưng Ellsworth không tin vào sự tỏa sáng của linh hồn cá nhân, đó là sự ngu dốt lớn nhất, là sai lầm lớn nhất của đời Ellsworth.
Thay vì hướng quần chúng vào sự thánh thiện, Ellsworth làm cho họ bán đức tin của mình, chạy theo những giá trị phù phiếm, từ đó giành lấy quyền lực. Nhờ những hoa ngôn của Ellsworth, quần chúng điên cuồng tin vào văn học sáo rỗng của Lois Cook; tin vào đống rác rưởi trên sân khấu kịch nói của Ike; tin vào mớ xã luận ngu dốt của Lancelot Clokey. Nhờ đó Ellsworth có quyền lực, quyền lực của đức tin đặt nhầm chỗ. Nhưng kết lại, bản thân Ellsworth cũng là kẻ đánh mất linh hồn đáng thương.
Chính ông thừa nhận những con người sống với lí tưởng của mình như Roark nhưng ông cũng “căm ghét” những con người như anh, ông muốn anh bị xã hội sai khiến, ông muốn anh phải tuân lệnh của đám đông. Ông muốn anh ta sống như bao kẻ đang sống thứ sinh khác. Vì xã hội tương lai, theo ông, là một xã hội có chung một cái họng, và ông chính là người tạo ra cái họng chung đó, để nó nói những gì ông nói và làm những gì ông khiến nó phải làm. Cái ông cần chính là quyền lực, cái ẩn sau những lời nói về sống cho người khác, sống vì người khác, sống “vị nhân sinh”
Phần 3: Gail Wynand
Một con người vươn lên từ Hell’ Kitchen với mong muốn làm chủ thành phố, vì ông quá yêu cái thành phố ấy, vì những năm tháng ông phải chiến đấu, phải chịu đựng. Những năm tháng ngủ cầu thang, trên chiếc ghế sô pha, không có cả tiền để ăn, làm đủ thứ việc,… để vươn lên thành lập tờ báo Ngọn cờ New York, thành người có quyền lực nhất, làm chủ của thành phố. Với tờ báo “Ngọn cờ New York”, Gail cho công chúng những gì họ muốn thấy: tình dục, tai tiếng, sự nhơ bẩn của xã hội … Một tờ báo bẩn thỉu và không có chính kiến đúng nghĩa, nhưng là tờ báo ăn khách nhất và mang lại nhiều tiền của nhất cho đế chế Gail Wynand.
Ông bán linh hồn mình cho công chúng ngoài kia. Ông tung hô những gì đám đông thích thú, lăng xê bất kể thứ gì trên tờ Ngọn cờ. Dù ông khinh thường những con người đang giữ địa vị cao trong xã hội và cả những đám đông ấy. Và tờ Ngọn cờ dường như chính là linh hồn ông. Ông làm cho nhiều người bỗng chốc trở thành “sao” nhưng cũng khiến nhiều người khốn khổ. Điển hình như vụ đền Stoddart của Roak.
Gail hiểu rõ giá trị của những người dám độc lập, dám đứng tách ra khỏi đám đông, vì ông sinh ra cũng là để như vậy. Dominique có lẽ là khởi đầu cho những thay đổi của ông và rồi đến Roark. Thời điểm ông gặp Roark cũng chính là thời điểm ông chờ suốt bấy lâu. Và Roark cũng biết vậy.
Nhờ Roark, ông biết được bao nhiêu năm qua ông sống là để chờ thời điểm này, thời điểm mà mọi quyền lực của ông được đem ra sử dụng, thời điểm ông sống là chính mình nhưng cuối cùng ông lại không tự mình bảo vệ được Roark trước những kẻ thứ sinh ngoài kia. Suy cho cùng, đó không phải chỉ là cuộc chiến chỉ để bảo vệ Roark mà chính là cuộc thánh chiến của ông, là cuộc thánh chiến mà ông chờ đợi bấy lâu.
Phần 4: Howard Roark
Khác với Peter Keating, Howard Roark sống mà không cần quan tâm đến cái nhìn của những người khác dành cho mình. Tính cách mạnh mẽ ấy khiến Howard rất đặc biệt nhưng cũng đem đến rất nhiều khó khăn cho anh. Những thiết kế mới mẻ của chàng kiến trúc sư trẻ tuổi quá khác biệt so với thời đại trong tác phẩm, và như một lẽ thường, những gì đi ngược lại với số đông đa phần đều bị nghi ngờ và dè bỉu.
Nhưng Howard đã rất dũng cảm để phá vỡ xiềng xích, trở thành một kẻ tự do dám theo đuổi giấc mơ và lý tưởng của mình. Muốn được tự do cần rất nhiều sự dũng cảm. Đó là một điều hiển nhiên, nhưng để tháo bỏ những sợi dây trói buộc xung quanh thì còn phải tự tin vào chính bản thân mình nữa..
Sự tự do của anh chàng Howard Roark được đánh đổi bằng những tháng ngày khổ cực phải uống nước cầm hơi và phải trú ngụ trong căn nhà ổ chuột xập xệ, nhưng anh không hề nản chí từ bỏ, anh vẫn miệt mài với đam mê và kiên trì đối chọi với thời đại kim tiền khốc liệt. Tuy vậy, chỉ dũng cảm thôi là chưa đủ, mà ta còn cần phải nuôi dưỡng những điều tốt đẹp trong trái tim, phải giữ cho nó đi đúng hướng, bảo vệ nó, đừng để nó bị tổn thương bởi bất kỳ thứ gai nhọn xấu xa nào và quan trọng là chúng ta sống cuộc đời của riêng mình. Hy vọng rằng khi đứng trước những ngã rẽ danh vọng, tiền bạc hay đam mê, mọi người sẽ có đủ lí trí và sự dũng cảm để lựa chọn lối đi của riêng mình.
Bên cạnh sự dũng cảm và nhân cách cao đẹp của Howard ta còn thấy xã hội năm 1943 – hay cũng là xã hội bây giờ luôn tồn tại những bất cập. Niềm tin trong mối quan hệ và đam mê với công việc, sự khác biệt và sự trọng dụng. Chính tất cả điều đó khiến cho một chàng Howard muốn bảo vệ quan điểm của mình, lại trở thành kẻ lập dị oái oăm. Giọng văn của Ayn Rand đã đánh sâu vào tiềm thức của người đọc về bản chất xã hội, thức tỉnh con người về cái gì đúng và cái gì là chạy theo xu hướng.
