Hoàng Tử Bé
Tác giả: Antoine De Saint-Exupéry
Đôi nét về tác giả:
Antoine De Saint-Exupéry (Sinh năm 1900 – mất tích năm 1944) là một nhà văn và phi công Pháp nổi tiếng. Tác phẩm của Saint-Exupéry tập trung vào đề tài phi công hoặc lấy cảm hứng từ những chuyến bay của chính tác giả.
Tác phẩm nổi tiếng nhất của ông là “Hoàng tử bé” nói về cuộc gặp gỡ kỳ lạ giữa một phi công bị rơi xuống sa mạc với cậu bé ngoài hành tinh. Do mất tích khi mới 44 tuổi và cũng dành rất nhiều thời gian để thực hiện các chuyến bay, số lượng tác phẩm của Saint-Exupéry không nhiều, nhưng đa phần đều đặc sắc.
Giới thiệu sách:
Hoàng tử bé được viết ở New York trong những ngày tác giả sống lưu vong và được xuất bản lần đầu tiên tại New York vào năm 1943, rồi đến năm 1946 mới được xuất bản tại Pháp. Không nghi ngờ gì, đây là tác phẩm nổi tiếng nhất, được đọc nhiều nhất và cũng được yêu mến nhất của Saint-Exupéry. Cuốn sách được bình chọn là tác phẩm hay nhất thế kỉ 20 ở Pháp, đồng thời cũng là cuốn sách Pháp được dịch và được đọc nhiều nhất trên thế giới. Với 250 ngôn ngữ dịch khác nhau kể cả phương ngữ cùng hơn 200 triệu bản in trên toàn thế giới, Hoàng tử bé được coi là một trong những tác phẩm bán chạy nhất của nhân loại.
Ở Việt Nam, Hoàng tử bé được dịch và xuất bản khá sớm. Từ năm 1966 đã có đồng thời hai bản dịch: Hoàng tử bé của Bùi Giáng do An Tiêm xuất bản và Cậu hoàng con của Trần Thiện Đạo do Khai Trí xuất bản. Từ đó đến nay đã có thêm nhiều bản dịch Hoàng tử bé mới của các dịch giả khác nhau. Bản dịch Hoàng tử bé lần này, xuất bản nhân dịp kỷ niệm 70 năm Hoàng tử bé ra đời, cũng là ấn bản đầu tiên được Gallimard chính thức chuyển nhượng bản quyền tại Việt Nam, hy vọng sẽ góp phần làm phong phú thêm việc dịch và tiếp nhận tác phẩm quan trọng này với các thế hệ độc giả.
Tôi cứ sống cô độc như vậy, chẳng có một ai để chuyện trò thật sự, cho tới một lần gặp nạn ở sa mạc Sahara cách đây sáu năm. Có thứ gì đó bị vỡ trong động cơ máy bay. Và vì ở bên cạnh chẳng có thợ máy cũng như hành khách nào nên một mình tôi sẽ phải cố mà sữa cho bằng được vụ hỏng hóc nan giải này. Với tôi đó thật là một việc sống còn. Tôi chỉ có vừa đủ nước để uống trong tám ngày.
Thế là đêm đầu tiên tôi ngủ trên cát, cách mọi chốn có người ở cả nghìn dặm xa. Tôi cô đơn hơn cả một kẻ đắm tàu sống sót trên bè giữa đại dương. Thế nên các bạn cứ tưởng tượng tôi đã ngạc nhiên làm sao, khi ánh ngày vừa rạng, thì một giọng nói nhỏ nhẹ lạ lùng đã đánh thức tôi. Giọng ấy nói:
“Ông làm ơn… vẽ cho tôi một con cừu!” – Trích “Hoàng tử bé”
Nhận định:
“Đây là một câu chuyện tự nó đã rất đáng yêu, ẩn giấu một triết lý quá đỗi nhẹ nhàng và thi vị.” – The New York Times
Review sách:
Hoàng tử bé là tác phẩm văn học Pháp được yêu thích nhất thế kỷ XX. Cuốn sách được dịch sang hơn 250 ngôn ngữ và tiếng địa phương, Hoàng Tử nằm trong top những cuốn sách được dịch nhiều nhất thế giới.
Tác phẩm của Antoine de Saint-Exupéry kể về sự cô đơn, tình bạn, tình yêu và nỗi mất mát mà không theo bất kỳ mô típ truyện thiếu nhi nào. Và với mọi lứa tuổi đọc giả, Hoàng tử bé mang đến cho họ những bài học khác nhau chỉ với cùng câu chuyện kể.
Trong truyện Hoàng Tử Bé, khi Saint-Exupéry viết về việc bị bỏ lại trên sa mạc trong một cái máy bay bị hỏng, ông đã liên hệ thực tế chi tiết này với kinh nghiệm trong cuộc đời mình. Ông đã gặp một con cáo ở đó, có thể điều này cũng làm ông viết về con cáo trong tác phẩm.
Câu chuyện về một phi công phải hạ cánh khẩn ở sa mạc do máy bay hỏng. Trong tình huống éo le chỉ còn đủ nước uống trong vài ngày, anh đã gặp Hoàng Tử Bé và nghe cậu kể về Thiên thạch B612 của cậu. Thiên thạch B612, theo như lời Hoàng Tử Bé, là một luống trong vài ngày, anh đã gặp Hoàng Tử Bé và nghe cậu kể về Thiên thạch B612 của cậu. Thiên thạch rất nhỏ, nơi cậu chỉ cần xích ghế cũng có thể xem cảnh mặt trời lặn đến bốn mươi ba lần một ngày. Ở đó có ba ngọn núi lửa (hai ngọn đang hoạt động, một ngọn đã tắt) và một bông hoa hồng. Cậu chăm sóc cho tiểu hành tinh của mình hàng ngày, đào xới núi lửa, chăm sóc cho nàng hoa đỏng đảnh và nhổ hết các mầm cây bao báp để chúng không thể xé rách hành tinh nhỏ của cậu.
Một ngày nọ, cậu rời hành tinh của mình và đi xem phần còn lại của vũ trụ. Cậu đã đi qua 6 tiểu hành tinh của vị vua, của gã khoác lác, của bợm nhậu, nhà doanh nghiệp, người thắp đèn và nhà địa lý, cuối cùng cậu đến với Trái Đất. Sau mỗi hành tinh, câu kết luận của cậu :
– Người lớn thật kỳ quặc!
– Người lớn chắc chắn là kỳ quặc rồi!
– Người lớn nhất định là rất kỳ quặc!
– “Những người lớn nhất định là những người hoàn toàn kì dị”
Đến Trái Đất, cậu gặp con rắn nói về những điều bí hiểm, gặp một khu vườn đầy hoa hồng. Tới đây thì cậu đã thấm mệt. Cậu tự bảo:
Ta tưởng ta đã giàu lắm với một đóa hoa duy nhất. Cái đó cộng với ba quả núi lửa cao ngang đầu gối của ta, và một quả, có lẽ, đã tắt mãi mãi, cái đó chẳng làm cho ta thành một ông hoàng lớn lắm đâu.
Có lẽ chưa một câu chuyện dành cho trẻ em nào lại chứa nhiều ý nghĩa như Hoàng Tử Bé. Cuộc gặp gỡ tiếp theo của cậu là với một con cáo với mong muốn được “cảm hóa”. Theo khái niệm của con cáo, “cảm hóa” là tạo những liên hệ: “Đối với tớ hiện giờ cậu chỉ là một cậu bé hoàn toàn giống trăm nghìn cậu bé khác. Và tớ cũng chẳng cần gì ở cậu. Cậu cũng chẳng cần gì ở tớ. Tớ đối với cậu chỉ là một con cáo như trăm nghìn con cáo. Nhưng, nếu cậu cảm hóa tớ, cậu sẽ là duy nhất trên đời…”. Tôi nghĩ đây có lẽ là con cáo có nhiều lý luận sâu sắc nhất trên đời!
Tình bạn giữa hoàng tử và Cáo, thật buồn cười phải không? Chẳng phải chúng ta cũng từng như thế đó sao? Chúng ta từng là những đứa trẻ không quan tâm đến địa vị, xuất thân chỉ cần một ai đó đồng cảm và sẻ chia, khi đó cuộc đời sẽ rực nắng như cáo vậy.
Cáo nói: “Đời tớ tẻ nhạt. Tớ săn gà, người săn tớ. Tất cả loài gà đều giống nhau và tất cả loài người đều giống nhau. Vì thế tới hơi chán. Nhưng nếu cậu thuần dưỡng tớ, đời tớ sẽ rực nắng. Tớ sẽ nhận ra một bước chân khác hẳn mọi bước chân khác. Các bước chân khác sẽ làm cho tớ chui ngay xuống đất. Nhưng bước chân của cậu lại sẽ gọi tớ từ hang chạy ra, như là một điệu nhạc. Và cậu hãy nhìn kia! Cậu thấy không, ở kia, những đồng lúa mì ấy? Tớ không ăn bánh mì. Lúa mì đối với tớ là vô dụng. Các cánh đồng lúa mì đối với tớ chẳng có gì khêu gợi. Cái đó buồn lắm. Nhưng cậu có mái tóc mầu vàng kim. Thế thì sẽ rất tuyệt một khi cậu cảm hoá tớ! Lúa mì, vốn màu vàng kim, sẽ gợi cho tớ kỷ niệm về cậu. Và tớ sẽ yêu tiếng gió reo trong lúa mì…
Con cáo đã giúp Hoàng Tử Bé nhận ra rằng bông hoa đỏng đảnh trên tinh cầu của cậu đã cảm hóa cậu, và yêu cậu nhiều như thế nào, cũng như cậu yêu nàng nhiều như thế nào. Đóa hoa của cậu là duy nhất trên đời. Cáo rất yêu quý hoàng tử và sự ra đi của cậu khiến Cáo rất đau lòng nhưng Cáo vẫn mong hoàng tử có được những gì cậu yêu mến. Điều đó cho thấy Cáo là một người bạn thực sự.
Từ biệt cáo, Hoàng Tử Bé tiếp tục gặp người bẻ ghi, người lái buôn và cuối cùng là anh phi công với chiếc máy bay bị hỏng. Đến đoạn này, hai người đã ở cùng nhau đến ngày thứ 8, và nguồn nước cũng bắt đầu cạn. Họ đi mãi và tìm ra một cái giếng. Hoàng Tử Bé đã thấm mệt, cậu mong muốn được trở về bên nàng hoa của cậu.
Cậu bảo với anh phi công:
Con người, họ chui vào các chuyến tàu nhanh, nhưng họ chẳng biết mình tìm kiếm thứ gì. Thế mà họ cứ cuống quýt lên và quay cuồng… Loài người nơi ông, trồng năm nghìn hoa hồng cũng trong một khu vườn, thế mà họ chẳng tìm thấy cái họ tìm… Con mắt vồn mù lòa. Phải tìm kiếm với trái tim.
Cậu nhớ tới lời con rắn, nó bảo có thể đưa cậu trở về, rồi một đêm nọ, sau khi gặp lại con rắn vàng cực độc kia, cậu biến mất như chưa hề tồn tại. Câu nói cuối cùng của cậu làm tôi đau lòng:
Ông biết đấy… đóa hoa của tôi… tôi phải có trách nhiệm! Nàng thật là yếu đuối! Nàng thật ngây thơ! Nàng chỉ có bốn cái gai chẳng thấm vào đâu để mà chống chọi trên đời…
Trong cuốn sách điều mà tôi vô cùng ấn tượng là tình yêu giữa Hoàng tử bé và bông hồng. Bông hồng là hình ảnh xuyên suốt tác phẩm. Một bông hoa kiêu kỳ đỏm dáng với những chiếc gai nhọn. Cô yêu hoàng tử nhưng sự kiêu hãnh không cho phép cô nói ra và giữ hoàng tử ở lại. Cô chính là nguyên nhân khiến hoàng tử buồn bã muốn ra đi và cũng chính là nguyên nhân khiến cậu muốn trở về.
Khi biết rằng bông hồng đó không phải là duy nhất cậu cảm thấy như bị lừa dối, nhưng rồi cậu nhận ra rằng: Dù cho đóa hồng ơ hành tinh cậu không đẹp hơn hàng ngàn đóa hồng khác ở Trái đất, nhưng với cậu bông hồng đó là duy nhất, vì đó là bông hồng của cậu. Bông hồng duy nhất làm cậu vui, làm cậu đau khổ cũng như là bông hồng duy nhất đợi chờ cậu trở về. Tình yêu không phải đều như thế sao? Khi ta đã yêu ai đó, ta luôn nhìn thấy họ là người đẹp nhất vì đơn giản đó là người mà ta thật lòng yêu.
“Mỗi người đều có các ngôi sao của riêng mình. Với người đi xa, chúng là sao dẫn đường. Với một số người, chúng chẳng khác gì những đốm sáng. Với những ai thông thái, chúng là các vấn đề. Với vị thương nhân, chúng là một kho báu.”
Hoàng tử bé đã dạy tôi sống theo bản năng và biết lắng nghe con tim mình dù không phải lúc nào con tim cũng chỉ ra con đường tốt nhất, đúng đắn nhất, nhưng hoàng tử biết rằng đó là con đường mà cậu sẽ không bao giờ hối hận.
Trích đoạn hay:
Đời tớ buồn tẻ. Tớ săn gà, người săn tớ. Tất cả loài gà đều giống nhau, tất cả loài người đều giống nhau. Vì thế, tớ hơi chán. Nhưng nếu cậu làm cho tớ quen thân cậu, đời tớ sẽ như chói chang ánh sáng mặt trời. Tớ sẽ nhận ra một bước chân khác hẳn mọi bước chân khác. Các bước chân sẽ làm tớ chui ngay xuống đất. Những bước chân của cậu lại sẽ như là âm nhạc vậy, gọi tớ từ hang chạy ra. Và cậu hãy nhìn kìa! Cậu thấy không, ở kia, có những đồng lúa? Tớ đâu có ăn bánh mì. Lúa mì đối với tớ là vô dụng. Các cánh đồng lúa mì đối với tớ chẳng có khêu gợi gì hết. Mà thế thì buồn quá. Nhưng mái tóc màu vàng kim của cậu, mái tóc vàng kim của cậu thật là tuyệt, khi cậu đã làm cho tớ quen thân cậu, rồi lúa mì, vốn màu vàng, sẽ gợi cho tớ nhớ cậu. Tớ sẽ yêu cả tiếng gió khua trong lúa mì nữa…
Cáo nín thinh và nhìn cậu hoàng tử một lúc lâu:
– Tớ yêu cầu cậu… hãy làm cho tớ quen thân cậu đi – cáo nói.
– Tôi cũng muốn thế lắm, – cậu hoàng tử trả lời – nhưng tôi không có nhiều thì giờ. Tôi cần tìm kiếm nhiều bạn bè và tìm hiểu nhiều sự vật.
– Người ta chỉ hiểu được những vật người ta đã thân quen – cáo nói. – Loài người bây giờ không còn đủ thì giờ hiểu cái gì hết. Họ mua những vật làm sẵn ở các con buôn. Nhưng vì không ở đâu người ta bày bán bạn hữu, nên những con người không còn bạn hữu nữa. Cậu cần bạn hữu thì cậu hãy tập tớ quen thân cậu!
– Phải làm như thế nào? – Cậu hoàng tử hỏi.
– Phải thật kiên nhẫn – cáo trả lời. – Ban đầu, cậu hãy ngồi hơi xa tớ một tí, thế, ở trong cỏ. Tớ đứa mắt liếc nhìn cậu, nhưng cậu chẳng nói sao cả. Tiếng nói là nguồn gốc của mọi sự hiểu nhầm. Nhưng mỗi ngày, cậu có thể ngồi dịch lại một tí…
Ngày hôm sau, cậu hoàng tử trở lại.
– Tốt hơn, nên đến đúng giờ như hôm trước – cáo nói.
– Vì chẳng hạn như bốn giờ chiều cậu đến, thế là từ ba giờ, mình đã thấy vui. Càng đến gần giờ, mình càng thấy vui. Bốn giờ mình cuống lên, mình lo lắng; và mình vụt hiểu ra cái giá của hạnh phúc! Nhưng nếu cậu có thể đến bất cứ lúc nào, mình không biết vào lúc nào thì nên trang điểm cho lông mình… Phải có nghi thức chứ.
– “Nghi thức” là cái gì? – Cậu hoàng tử hỏi.
– Đó cũng là một cái mình quên lâu quá – cáo nói. – Đó là cái gì làm cho một ngày trở nên khác những ngày khác, một giờ khác mọi giờ khác. Ví dụ như, ở bọn săn tớ, có một nghi thức. Mỗi thứ năm, họ nhảy múa với các cô gái trong làng. Thế thứ năm là một ngày kì diệu! Hôm ấy tớ có thể rong chơi đến tận vườn nho. Nếu bất cứ ngày nào những kẻ đi săn ấy cũng múa nhảy được, thì ngày nào rồi cũng sẽ như ngày nào, tớ sẽ chẳng có tí ngày nghỉ nào nữa.
Như vậy đấy, cậu hoàng tử đã làm cho con cáo thân quen, tới khi giờ ra đi đã đến gần:
– Ôi chao! – Cáo nói – tớ khóc lên mất.
– Lỗi tại cậu – cậu hoàng tử nói. – Mình tuyệt chẳng muốn cậu khổ, cậu lại cứ muốn mình làm cho cậu thân quen mình.
– Đúng thế – cáo nói.
– Kìa, cậu sắp khóc kìa! – Cậu hoàng tử nói.
– Đúng, mình sắp khóc. – Cáo nói.
– Khóc cũng chả được gì kia mà?
– Được chứ – cáo nói. – Vẫn còn cái màu vàng kim kia của lúa mì…
Rồi nó nói thêm:
– Cậu hãy trở lại xem bọn hoa hồng đi. Cậu sẽ rõ ra bông hoa kia của cậu là duy nhất trên đời. Rồi cậu hãy trở lại đây từ biệt tớ, tớ sẽ làm quà cho cậu một điều bí mật.
Cậu hoàng tử đi thăm lại các hoa hồng.
– Các cô chẳng giống chút nào với đóa hồng của tôi, các cô chưa là gì cả – cậu em bảo các bông hồng. – Chưa ai làm cho các cô thân quen ai, các cô cũng chưa làm cho ai thân quen. Các cô giống như con cáo của tôi trước kia. Trước kia, nó là một con cáo giống như trăm nghìn con cáo. Song tôi đã làm nó thành bạn thân của tôi, và bây giờ nó trở nên duy nhất trên đời.
Và các bông hồng hết sức lúng túng.
– Các cô đẹp, nhưng các cô trống rỗng – em lại nói với họ. – Người ta không thể chết vì các cô được. Hẳn chứ, cái bông hồng của tôi ấy, một kẻ qua đường tầm thường tưởng là nó giống các cô. Nhưng chỉ một mình nó thôi, đối với tôi, nó cũng quan trọng hơn tất cả các cô. Bởi vì chính nó tôi đã đặt dưới bầu kính. Bởi vì chính nó tôi đã đem ẩn giấu sau cái chắn gió. Bởi vì chính trên thân nó mà tôi diệt các con sâu (trừ hai hay ba con dành để thành bướm). Bởi vì chính nó, mà tôi nghe thở than, hay khoe khoang, hay đôi khi, cả nín thinh nữa. Bởi vì nó là bông hồng của tôi.
Rồi em trở lại chỗ con cáo:
– Từ biệt – em nói.
– Từ biệt – cáo nói.- Đây, cái bí quyết của tớ. Rất giản dị thôi: Người ta chỉ nhìn thấy thật rõ ràng bằng trái tim mình.
Cái chủ yếu thì mắt chẳng thể thấy. – Cái chủ yếu thì mắt chẳng thể thấy! – Cậu hoàng tử lặp lại, để cho nhớ.
– Chính là cái thời gian cậu đã tiêu phí vì bông hồng của cậu, cái thời gian ấy nó làm cho bông hồng đó trở nên quan trọng đến như thế.
– Chính là cái thời gian mà tôi đã tiêu phí cho bông hồng của tôi… – cậu hoàng tử nói, để cho nhớ.
– Loài người đã quên bẵng cái sự thật này – cáo nói. – Nhưng cậu không nên quên. Cậu trở nên mãi mãi có trách nhiệm về những cái gì cậu đã tập cho quen thân. Cậu có trách nhiệm đối với bông hồng của cậu…
– Tôi có trách nhiệm đối với bông hồng của tôi… – cậu hoàng tử lặp lại, để cho nhớ.
Trích sách “Hoàng Tử Bé”
