Review sách Sophie Và Tên Khổng Lồ

Sophie Và Tên Khổng Lồ
Tác giả: Roald Dahl

Đôi nét về tác giả:
Roald Dahl (1916 – 1990) là cái không còn xa lạ đối với các bạn đọc nhí. Được mệnh danh là “Người kể chuyện số 1 thế giới”, nhắc tới ông, người ta nhớ tới hàng loạt các câu chuyện giả tưởng hấp dẫn dành cho thiếu nhi như: Charlie và Nhà máy Chocolate, Matilda, Sophie và tên Khổng lồ, Phù thủy Phù thủy, Bác Fox tuyệt vời, Thần dược của George…

Giới thiệu sách:
Sophie và tên khổng lồ (The BFG: “Big Friendly Giant”) là cuốn sách dành cho thiếu nhi được phát hành năm 1982 do nhà văn người Anh Roald Dahl viết và minh họa bởi Quentin Blake

Sophie và tên khổng lồ đã giành được nhiều giải thưởng bao gồm Deutscher Jugendliteraturpreis năm 1985 hạng mục cuốn sách dành cho thiếu nhi hay nhất của năm trong bản dịch tiếng Đức “Sophiechen und der Riese”. Giải thưởng Read Alone và Read Aloud Billby năm 1991.

Năm 2003, nó được xếp hạng 56 trong The Big Read – cuộc khảo sát về công chúng Anh của BBC để xác định danh hiệu “Tiểu thuyết được yêu thích nhất của quốc gia”.

Hiệp hội Giáo dục Quốc gia Hoa Kỳ liệt kê Sophie và tên khổng lồ là 1 trong “Top 100 sách giáo khoa hàng đầu dành cho trẻ em” dựa trên cuộc thăm dò trực tuyến năm 2007.

Vào năm 2012, Sophie và tên khổng lồ đã được xếp hạng 88 trong số tiểu thuyết dành cho thiếu nhi hay nhất mọi thời đại trong một cuộc khảo sát được xuất bản bởi Tạp chí Thư viện trường học. Đó là lần thứ tư cuốn sách của Dahl lọt vào Top 100, nhiều hơn bất kỳ nhà văn nào khác.

Review sách:
Sophie và tên Khổng lồ (tên gốc tiếng Anh: The BFG) hay còn được biết đến với cái tên Sophie và người khổng lồ thân thiện là một câu chuyện chứa nhiều yếu tố giả tưởng hấp dẫn và mang đầy tính nhân văn. Nhân vật chính của tác phẩm là cô bé Sophie

Sophie, tám tuổi, mồ côi cha mẹ, sống ở cô nhi viện. Cô không thích ngủ bởi vì cô ghét ác mộng. Việc đó khiến cô trở thành đứa trẻ không ngoan trong mắt người khác. Và cô cũng không có một người bạn nào cả. Vì không ngủ được vào ban đêm và bản tính tò mò non nớt về “khoảnh khắc phù thủy” (khi mọi người chìm vào giấc ngủ), cô đã lén nhìn ra ngoài. Cô bắt gặp “BFG”, bị “BFG” bắt (ông không muốn cô tiết lộ bí mật về người Khổng lồ và ông sẽ bị nhốt trong sở thú vì điều đó), trở thành bạn của “BFG”, có một cuộc phiêu lưu đáng nhớ.

Tình huống làm nảy sinh câu chuyện thật gần gũi với nghĩa đen của câu tục ngữ “Đi đêm có ngày gặp ma”. Sophie vẫn là một đứa trẻ, tuy nhiên cô mồ côi. Nhưng đêm ai cũng ngủ và cô sẽ thấy buồn. Và cô tìm cách gì đó để đẩy lùi sự trống trải trong lòng. Qua đó, trong đầu ta phải chăng đang dấy lên thắc mắc: Tại sao con người ngủ vào buổi tối? Khi con người ngủ hết điều gì xảy đến trong bóng đêm? Ngày xưa khi chưa có điện, lúc trời vừa sập tối người ta sẽ ăn uống rồi đi ngủ vì không có ánh sáng làm việc. Ngày nay, con người vẫn theo thông lệ giữ nền thói đó. Hơn thế nữa, khoa học dạy rằng trong giấc ngủ hệ miễn dịch phục hồi, các cơ quan thải độc, nghỉ ngơi. Còn câu hỏi tiếp theo để dành cho tính kì ảo trả lời thì hay khôn xiết. Con người trong quá trình trưởng thành dần đánh mất những kí ức thần thánh. Bởi họ sợ các thế lực thuộc về siêu nhiên làm lung lạc vị thế chinh phục tự nhiên của mình. Thêm nữa, cái cớ đi ngược lại hiện thực đó đã đưa cảm hứng thiêng liêng từ thần thoại vốn khởi nguồn mọi nền văn học trở lại văn đàn hiện đại vốn cạn kiệt dần chất liệu tạo tác.

Câu hỏi Giấc mơ vì sao hay đến trong giấc ngủ? “BFG” đi “thổi giấc mơ” vào trong đầu các đứa trẻ say ngủ. Chúng đẹp một cách tự nhiên. “BFG” biết trẻ con như mầm cây nên nâng niu và nuôi nấng bằng những gì tươi lành nhất. Điều này như nói rằng giấc mơ thuở nhỏ hình thành do tác động ngoại tại (nạp vào tâm thức), nhiều khi đơn giản như viên kẹo, cái bánh (chân thật với bản chất). Và vì thân hình bất thường của mình nên ông mới lẫn vào bóng đêm để làm công việc mà ông tâm huyết nhất. Ta có thể coi ông như “Thần ước”, người hiền ông cho mơ đẹp, người xấu (bọn khổng lồ ăn thịt người ông cho chúng mơ những giấc mơ làm chúng đau đớn). Vả lại người làm việc thiện chân chính sẽ không nói ra, không mong được trả ơn. Giúp đỡ người khác chẳng phải vì mục đích khoe khoang, vụ lợi mà vì để có thêm nguồn vui, sống cuộc đời có ý nghĩa. Nhưng lí do tốt nhất là người có khả năng đặc biệt sẽ che giấu nó. Vì thế giới có thành phần xấu, sẽ bức ép họ phục vụ nhu cầu bất hảo của chúng. Và việc này khiến cuộc sống của họ vô cùng phiền phức.

Sophie rất muốn cảm nhận “khoảnh khắc phù thủy” nhưng sức mạnh vô hình của nội quy cô nhi viện khiến cô rơi vào thế phân vân, khó xử. Chính thế những giằng co tâm lí biểu hiện ra đúng chất một đứa trẻ tám tuổi, vẫn trong hành trình thu lượm khái niệm về bản thân mình và thế giới xung quanh.

Cô bé không ngủ được, ánh trăng huyền bí dẫn cô rơi vào vòng xoáy của màn đêm bí ẩn. Ấy vậy, cô có ý định bước xuống giường, kéo tấm rèm cửa nhưng cô lại lưỡng lự khi nghĩ đến hình phạt dành cho ai bước xuống giường sau khi đèn đã tắt, dù là đi vệ sinh cũng không hợp lí. Nỗi ám ảnh roi vọt ấy như hồi quang về những năm tháng Roald Dahl bị bạo hành trong trường nội trú. Đồng thời cũng nêu lên vấn đề: đối với trẻ em việc răn đe còn đáng sợ hơn những trận đòn hay những cách phạt lỗi khác. Nhưng cuối cùng trạng thái tâm lí của Sophie đã hiện thực hành động của cô (tụt xuống giường, khẽ nhón chân đi tới cửa sổ, chạm tay vào tấm rèm cửa, thò đầu ra ngoài tấm rèm, dỏng tai lắng nghe sự lặng lẽ, nhìn con đường làng, cửa hiệu bên đường, cứng người vì trông thấy bóng hình của “BFG”). Điều này thật giống với việc khi ta chấp nhận những điều kiện xấu ta sẽ vượt qua nó. Và nỗi sợ thực chất chỉ tồn tại khi cảm giác cho nó một sự hiện diện đặc biệt bên trong ta. Và hơn thế nữa, lòng hiếu kì của một đứa trẻ không thể nào ngăn nó chạm vào những thứ nó muốn biết trong khi những thứ ấy đang ở trong tầm tay của nó, sau tấm rèm cửa, một thế giới mới, lạ kì, nồng diệu.

Như vậy, Sophie được cảm thấy (thông qua bà chủ cô nhi viện) như một đứa trẻ bắt đầu cuộc đời mình với những non nớt, chập chững, hay thắc mắc, hay suy nghĩ. Cách kể này của tác giả như gửi gắm một thông điệp tiếp nhận rất hay: bước ra khỏi chiếc hộp, thôi nằm dưới bóng râm, đứng dậy bảo vệ đứa trẻ của ước mơ bên trong mình, việc ấy dù có thế nào đi chăng nữa cũng tạo nên khác biệt, nổi bật. Chúng ta lớn lên cùng với những ràng buộc của văn hóa. Văn hóa do con người tạo ra. Chúng ta cũng là con người. Vậy chúng ta đang kiểm soát chính mình trong sự an toàn được lặp lại đến mức nhàm chán. Sophie, đứa trẻ ấy, đã cho câu chuyện mở ra một cách bình thường nhưng cũng rất phi thường. Sự ngây ngô thuở ban đầu ví như một sự trống rỗng, trạng thái tinh tấn, uyên bác của thiền học, chính nó đã tạo nền tảng cho hành trình nhận thức đầy thú vị của cô bé. Khi chưa biết điều gì con người nên cho mình khoảng thời gian độc lập suy nghĩ trước để so sánh và phản vấn sau. Hành trình trở về với chính mình ấy làm thức nhọn những giá trị vượt thời gian.

Sophie như một người đồng hành đáng yêu và rất tò mò (cứ hỏi không ngừng về “BFG” và cả những điều ông ấy biết khiến đầu óc cô rối tung lên: chất sọt bủi, cái đắm dánh, trái khớp qua mổ khổng lồ, bọn khổng lồ ăn thịt người, các hũ thủy tinh đựng giấc mơ, hương vị đậu người, công việc thổi giấc mơ, khả năng kì diệu của “BFG”,… vặn vẹo cách dùng từ ngữ của “BFG”: dùng sai ngữ pháp, phát âm lẫn lộn,…)

Thông qua các câu chuyện nhỏ tiếp nối nội dung với nhau, các tình huống xâu chuỗi đó định hình vị trí của Sophie đối với diễn tiến của câu chuyện. Ở “Khoảnh khắc phù thủy”, người ta biết Sophie sống trong cô nhi viện và cô đang lén lút xem sự kì lạ của đêm sâu. Dường như, tác giả đang đứng đâu đó quan sát nhất cử nhất động của cô và viết lại: Cô cảm thấy lưỡng lự với ý định bước ra khỏi giường, đến bên cửa sổ để nhìn phố khuya vì cô sợ sẽ bị phạt nhưng sự yên lặng đến rợn người lúc nửa đêm đánh thức lòng hiếu kì của cô. Và cô đưa mắt nhìn “con đường làng quen thuộc bỗng trở nên hoàn toàn khác lạ”, “dường như những ngôi nhà đều xiêu xẹo và cong cong, giống hệt nhà cửa trong truyện cổ tích”, cửa hiệu chuyên bán nút áo, chỉ len và dây thun quần của bà Rance ở bên kia đường “không thực với những đường nét nhạt nhòa và mờ ảo”. Ánh trăng “bàng bạc và sáng ngời” như mở tầm mắt Sophie cho hợp với ý muốn của cô, để rồi cô bắt gặp “một cái đó đang đi ngược tới phía bên kia đường”, “rất cao, rất đen và rất gầy”.

Câu chuyện mở đầu được kể rất tự nhiên nhưng gây được ấn tượng: Đêm, Sophie không ngủ được, cô bắt đầu nghĩ đến “khoảnh khắc phù thủy” với một lòng háo hức được tận mắt nhìn, được tự thân cảm nhận và dần dần cảm giác thú vị khiến cô “cứng người” vì có một bóng hình còn kì dị hơn cả cảnh vật chung quanh lướt qua tâm trí cô. Roald Dahl đã diễn tả không gian đêm bằng ánh trăng và cũng tạo biểu cảm cho Sophie thông qua ánh trăng. Và “Khoảnh khắc phù thủy” cũng được ánh trăng cho vẻ ma mị, quyến rũ. “Ánh trăng sáng vằng vặc từ bên ngoài đang rọi xuyên qua khe hở nơi tấm màn cửa sổ, chiếu ngay vào chỗ chiếc gối của nó”, “Ánh trăng cứ như một tia sáng bạc cứ rọi thẳng vào mặt nó”, “Ánh trăng sáng rực hơn bao giờ hết trên chiếc gối của Sophie”, “Dưới ánh trăng bàng bạc sáng ngời…”. Ánh trăng khiến cho Sophie trằn trọc và bồn chồn như kéo cô ra khỏi chiếc giường – nội quy của cô nhi viện, cắt đứt nỗ lực đi tìm giấc ngủ ngoan ngoãn, để cho cô trải nghiệm sự bất thường một cách thú vị: để tâm đến đêm và thế giới của đêm ở bên ngoài.

Với “Ai?” tác giả để cho Sophie lo lắng, suy nghĩ: cái bóng to lớn đó là gì? sao nó ẩn mình trong bóng tối?, tiến gần đến các ngôi nhà?, cong cái lưng dài ngoẵng của nó để có thể dòm vào các ngôi nhà? Và khi nó ở khoảng cách mà tầm mắt của cô có thể thấy rõ, cô mới biết đấy là người khổng lồ. Nhưng cô vẫn quan sát tên khổng lồ thực hiện công việc yêu thích của hắn “thổi giấc mơ” và bị tên khổng lồ phát hiện. Sophie hiện lên như một người chứng kiến một sự việc kì lạ và trong cả quá trình ấy cô nằm trong vòng tay của sợ hãi, ngạc nhiên, tò mò, hồi hộp. Một tiếng hét được cất lên khi đôi mắt sáng rực của tên khổng lồ phát hiện có người theo dõi mình cũng là lúc cô bé bàng hoàng nhận ra “khoảnh khắc phù thủy” thật đáng sợ và cô phải chạy trốn. Rất có thể lối tự sự văn chương do đặc tính biểu hiện và tạo hình của ngôn từ nên dựng nên nỗi sợ ẩn trong sự tưởng tượng liên tưởng của người đọc. Giữa việc nhìn thấy và cảm thấy như bên trong và bên ngoài, mỗi trải nghiệm như gợi ra nhau thông qua nhau.

Đến lúc Bị bắt cóc, Sophie được dịp cảm nhận nỗi kinh hoàng đang nhìn chăm chăm vào chiếc giường ngủ của cô rồi cô bị một cánh tay khẳng khiu như một thân cây bắt đi. Đến đấy thì tiếng bước chân của tên khổng lồ và “khoảnh khắc phù thủy” như nuốt chửng sự tò mò, gợi ra sự kì thú đầy tràn. Quả thật, hình ảnh có khả năng rút ngắn sự diễn đạt của ngôn từ và việc nhìn thấy bao giờ cũng diễn ra nhanh hơn quá trình cảm thụ. Lời dẫn chuyện giàu hình ảnh như động đậy và gợi cảm.

Ở đoạn Sophie và BFG tìm đến cung điện của Nữ hoàng để nhờ Ngài ngăn cản bọn khổng lồ ăn thịt người. “BFG” như một người hùng lặng lẽ, hết sức vĩ đại. Ông không biết mình đã trải qua bao nhiêu năm làm công việc “thổi giấc mơ” một phần vì “khổng lồ” không có khái niệm về tuổi tác hay gia đình và phần còn lại sự tâm huyết của ông đã mang lại nụ cười cho rất nhiều trẻ em. Và Sophie lúc này hiện lên như một vị cố vấn của lẽ phải, thuyết phục “BFG” ngăn bọn khổng lồ ăn thịt người làm việc ác và còn cực kì bình tĩnh, nhạy bén trong quá trình cô chỉ dẫn “BFG” đến cung điện của Nữ hoàng mà không một ai phát hiện. Sophie nhỏ bé nhưng dũng cảm. Anh hùng không đợi tuổi, cũng không kể xuất thân. Họ được đánh giá qua hành động.

Và khung cảnh ở cuối câu chuyện thật sự ấn tượng. Sophie và “BFG” ở cạnh nhau. Cô bé với tình cảnh dành cho “BFG” như một người con gái với cha của mình, đã chỉ ông đọc và viết (“BFG” đã hơn trăm tuổi nhưng ông chưa được đi học, ông nói tiếng Anh tệ đến nỗi một cô bé như Sophie phải sửa và nhắc nhở nhiều lần.), động viên ông cho đến hồi ông viết được quyển sách kể về cuộc phiêu lưu đáng nhớ của họ. Câu chữ của bản văn chương chẳng những gợi được những hình ảnh cụ thể mà còn tạo ra được những cơn bão cảm xúc. Cô bé hồn nhiên, đáng yêu và được sống gần gũi với “BFG” một cách trọn vẹn, đủ đầy. Tác giả đã thực hiện ước nguyện của cô bé: có gia đình của riêng mình. Và có thể họ sống hạnh phúc cùng nhau. Họ ra ngoài vào buổi đêm để đi “bắt giấc mơ”, “chế tạo giấc mơ” và “đem tặng giấc mơ”.

Có thể thấy, Sophie thông minh ẩn mình trong những tấm thảm ngôn ngữ hiện hình như một thực thể sống động, có ý nghĩa vừa đủ để giải trí và lấy làm hài lòng. Sophie xuất hiện như một mắt xích điểm tô cho hình tượng ấn tượng “BFG”, mang màu sắc dễ thương của mình tô đậm tính tưởng tượng chạm đến phép màu và làm rúng động những chuyện cứ ngỡ không thấy là không có. Và chung quy, giấc mơ không thể lừa dối tuổi thơ và lương tâm của chúng ta. Việc truy tìm ấy như một cách thức truy vấn đạo đức giữa vòng mưu sinh đời thường. Sophie đã có một cuộc phiêu lưu để ban phát và bảo vệ giấc mơ một cách ngoạn mục và hết sức cao đẹp: hòa nhập những tâm hồn người lành thiện (người tốt tạo ra năng lượng tốt, gặp may mắn, mơ đẹp và Sophie đã gặp “BFG”, hai người sống trong yên bình).

Khi đọc truyện có phải chúng ta đang xem một bài đánh giá con người, nói thẳng ra chúng ta thật sự cũng không hề tốt đẹp hơn những giống loài khác bao nhiêu nhưng chúng ta có đầy đủ những biện pháp nhằm bao biện cho những việc làm của mình.

“Ngươi đừng quên rằng, ngay cả khi không có Khổng lồ xuất hiện, lúc nào cũng có đậu người biến mất. Đậu người giết nhau nhanh hơn và nhiều hơn so với việc bọn Khổng Lồ ra tay”

“Khổng lồ không ăn thịt nhau, và Khổng lồ không giết nhau. Tuy Khổng lồ đáng ghét, chúng không giết nhau. Lũ cá sấu cũng không giết nhau. Lũ mèo cũng không giết nhau…; Đậu người là giống vật duy nhất giết đồng loại; Đậu người đặt ra mọi quy luật cho thích hợp với chính họ mà thôi”; “Ai cũng muốn đặt ra quy luật phù hợp cho chính mình.”

Để nhớ mãi nỗi buồn ban sơ, ngây ngô, khờ dại và những ước muốn giản đơn của tuổi thơ, ta hãy cầm quyển sách lên, mỗi khi đám em nhỏ vây quanh bạn, hay khi chúng chuẩn bị ngủ. Trái tim hồn hậu sẽ chữa lành và nuôi lớn cuộc đời ta. Qua câu chuyện hãy nhắc nhở chúng yêu quý những ngày tháng thơ trẻ của mình. Vì thời gian trôi qua rất mau đồng nghĩa với việc cuộc đời rất ngắn. Đường đời đầy lo toan, mệt nhọc và hiểm nguy có khiến sự hồn nhiên ngày nào rơi vào câm lặng mãi…

Trích đoạn hay:
Sophie hỏi:
– Nhưng nếu ông là người tốt bụng và thân thiện,tại sao ông lại bắt tôi ra khỏi giường và mang tôi chạy thật nhanh
Khổng lồ Thân-Thiện trả lời:
– Vì ngươi THẤY ta.Nếu bất cứ ai nhìn THẤY một tên khổng lồ,kẻ đó phải bị mang đi ngay.
– Tại sao?
– Vì đậu người không hề tin vào khổng lồ,đúng không?Đậu người cho rằng bọn khổng lồ chúng tôi không tồn tại

Khổng lồ thân thiện cầm Sophie lên và mang nó tới lối ra vào hang.Hắn lăn tảng đá khổng lồ ra và nói:
– Này,ngươi hãy nhìn ra ngoài đó và nói cho ta ngươi đang thấy gì.
Ngồi trên bàn tay của BFG,Sophie nhìn ra ngoài.
Lúc này mặt trời đã lên cao,chiếu những tia nắng nóng gay gắt xuống vùng đất hoang màu vàng,với nhiều bãi đá màu xanh biển và những thân cây chết.

BFG hỏi:
– Ngươi có thấy chúng không?
Nheo nheo con mắt vì nắng chói,Sophie nhìn thấy cách miệng hang khoảng 500 thước có rất nhiều bóng dáng cao lớn khổng lồ di chuyển giữa những bãi đá.Rồi có 3 hoặc 4 tên khổng lồ khác ngồi bất động trên các tảng đá to

Sophie hỏi:
– Có bao giờ họ tới nước Anh không?
– Đôi khi. Chúng nói đậu người Anh có mùi tuyệt vời của ngũ vị hương.
……………………………..

Sophie hỏi:
– Nếu ông phải đặt tôi xuống đất,nếu tôi phải bước ra ngoài đi giữa đám đông đó,liệu bọn họ có ăn thịt tôi không?
BFG nói to:
– Chớp liền như mèo chớp con cá!Hơn nữa,ngươi quá nhỏ bé,chúng chẳng nhọc công nhai ngươi mà làm gì.Tên khổng lồ nào nhìn thấy ngươi đầu tiên sẽ cầm ngươi lên giữa 2 ngón tay,và rồi ngươi trôi tuột xuống họng hắn như 1 giọt mưa nhỏ!