Bàn về giáo dục Việt Nam trước và sau năm 1975
Tác giả: Trần Văn Chánh
Đôi nét về tác giả:
Trần Văn Chánh là người đã tham gia trực tiếp vào hệ thống giáo dục của miền Nam Việt Nam và vẫn đau đáu với nền giáo dục của nước nhà. Ông nói lên tiếng nói của một người trong cuộc từng trải qua tác phẩm “Bàn về giáo dục Việt Nam trước và sau năm 1975″
Review sách:
Mặc dù tên sách là Bàn về giáo dục Việt Nam trước và sau năm 1975, nhưng nội dung thực tế không có phần viết riêng về nền giáo dục của miền Bắc Việt Nam trước năm 1975, khi đất nước còn bị chia đôi, mà chỉ có phần liên quan giáo dục miền Nam trước năm 1975 và giáo dục của nước Việt Nam thống nhất sau ngày 30.4.1975.
Trước năm 1975 nói về các vấn đề: Giáo dục miền Nam Việt Nam 1954-1975 trên con đường xây dựng và phát triển; Chương trình giáo dục và sách giáo khoa miền Nam 1954-1975; Giáo dục tư nhân trước năm 1975 qua bản quy chế tư thục; Những bài học thuộc lòng một thứ văn chương Tiểu học của miền Nam trước đây
Ở phần này ngoài những đánh giá, nhận định về giai đoạn xây dựng và phát triển của nền giáo dục miền Nam, trong sách còn có những trích lục các văn bản pháp quy về chương trình giáo dục và sách giáo khoa miền Nam, bản quy chế về giáo dục tư thục, những trích dẫn khen chê của các nhà giáo và các tác phẩm giáo dục thời trước. Đặc biệt có trích dẫn những bài học thuộc lòng văn chương của cấp Tiểu học.
Sau năm 1975 nêu lên các chủ điểm như: Sức ì của ngành giáo dục là do đâu?; Chính trị với văn hóa – giáo dục; Xây dựng một môi trường giáo dục nhân bản; Có cần một triết lý định hướng cho giáo dục?; Cải cách giáo dục hướng về thế kỷ XXI; Mấy vấn đề cải cách giáo dục hiện nay; Lại bàn về triết lý giáo dục Việt Nam; Khía cạnh luật pháp và đạo đức của vấn đề xã hội hóa giáo dục; Bệnh giả dối và cải cách giáo dục; Tình trạng bát nháo trong kinh doanh giáo dục; Lại chuyện sách giáo khoa!; Về tình trạng rối rắm của sách giáo khoa; Lại sốc việc đổi mới chương trình và sách giáo khoa; Hai mươi năm cải cách chữ viết; Đưa tiếng Anh vào bậc Tiểu học: mấy vấn đề cân nhắc; Mấy ý kiến về bộ sách giáo khoa môn Văn của nhóm Cánh Buồm; Hàng ngàn điểm 0 là bình thường!; Áp lực thi cử trong nền giáo dục thi cử; Để trẻ em chết đuối nhiều quá!; Đi học không còn là niềm vui; Từ hiện tượng nữ sinh chửi thề-văng tục; Hầu hết đã cho con đi học nước ngoài; Thêm một tiếng kêu lớn cho hiện trạng giáo dục Việt Nam; Tìm định hướng mới cho nền giáo dục hôm nay
Cuốn sách “Bàn về giáo dục Việt Nam trước và sau năm 1975” là tập hợp những bài viết ghi chép, nhận định, phê phán về hầu hết mọi khía cạnh đáng quan tâm liên quan đến nền giáo dục của chúng ta, thể hiện tư duy không chỉ của riêng tác giả, mà còn coi như có tính tổng hợp rất nhiều nguồn ý kiến khác nhau của các nhà giáo dục và nhân sĩ trí thức, học giả tâm huyết, trong cũng như ngoài nước, từ những vấn đề chung như triết lý định hướng giáo dục, nội dung – chương trình sách giáo khoa, cho đến việc tổ chức học hành, thi cử…, có đặc biệt chú ý đến một số mặt hạn chế hoặc hiện tượng tiêu cực mang tính phổ biến và kéo dài mà nền giáo dục quốc dân đang cần phải nhanh chóng khắc phục để cải cách thích hợp.
Nói thẳng/nói thật vào các mặt hạn chế của nền giáo dục trong nước để đưa ra và thúc đẩy đòi hỏi cải cách, dù động cơ có tốt đẹp đến mấy thì nói chung có lẽ cũng khó tránh khỏi một sự mích lòng nào đó, nhưng với lòng xác tín vào thiện chí của các nhà đương cuộc và giới hữu trách giáo dục, coi lợi ích của nhân dân là luật pháp tối thượng, chúng tôi hy vọng tập sách nhỏ này sẽ có thể nêu lên được một vài gợi ý quan trọng, trên tinh thần trao đổi nhẹ nhàng, hữu hảo, chấp nhận tranh luận, để tất cả chúng ta cùng hợp sức chăm lo cho nền giáo dục quốc dân được ngày càng khả quan hơn trong một tương lai không xa.
Những đoạn trích hay:
“Chúng ta phải được tự do tư tưởng và tự do ngôn luận và không để cho một trường phái triết học hay bất kỳ một loại hình tôn giáo nào giam hãm tư tưởng chúng ta. Trái lại chúng ta phải hướng tới những tư tưởng cao cả mang tính nhân loại, những tư tưởng sẽ tồn tại mãi, bất kể không gian và thời gian. Đó là nền giáo dục xứng đáng với tên gọi nền giáo dục toàn cầu.”
“Tinh thần dân tộc không nhất thiết phải bảo thủ, không nhất thiết phải đóng cửa. Ngược lại, giáo dục phải mở rộng, tiếp nhận những kiến thức khoa học kỹ thuật tân tiến trên thế giới, tiếp nhận tinh thần dân chủ, phát triển xã hội, giá trị văn hóa nhân loại để góp phần vào việc hiện đại hóa quốc gia và xã hội, làm cho xã hội tiến bộ tiếp cận với văn minh thế giới.”
