Phẩm Cách Cha Mẹ
Tác giả: Bando Mariko
Đôi nét về tác giả:
Bà Bando Mariko từng phụ trách vấn đề bình đẳng giới trong chính phủ Abe lần 1, nữ tổng lãnh sự đầu tiên tại Úc, phó tỉnh trưởng tỉnh Saitama và hiện là Hiệu trưởng Đại học nữ sinh Showa.
Review sách:
“Phẩm cách cha mẹ” là cuốn sách không chỉ bàn chuyện giáo dục con cái mà còn nói về nhiệm vụ “di truyền xã hội”- cha mẹ phải biết cách để lại giá trị tinh thần cho các thế hệ đi sau thông qua việc đào tạo, truyền đạt kinh nghiệm và giá trị sống thay vì chỉ để lại tài sản cho con và những người thân. Theo tác giả Bando Mariko, “Bằng việc nuôi dạy con, bản thân cha mẹ cũng sẽ trưởng thành”. Hiện nay, cuốn sách đã bán được 90 vạn bản tại Nhật Bản.
Cuốn sách Phẩm cách cha mẹ của tác giả Bando Mariko gồm 7 chương: Giáo dục sinh mệnh (bắt đầu từ lời chào hỏi, đến việc cả gia đình cùng ăn cơm, cùng con ca hát, đọc sách, khám phá thiên nhiên); Giáo dục phép tắc cư xử (cho con giúp đỡ cha mẹ, tạo cho con thói quen sinh hoạt tố); Giáo dục nhân tính (luôn giữ lời hứa, khiêm tốn vừa phải, giúp con tự ); Sự tiếp xúc với trường học, Giáo dục trẻ tuổi teen; Cách tiếp cận thông tin; Duy trì mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái khi các con đã trưởng thành. Bảy chương sách với 66 điều cha mẹ muốn dạy con cái, khiến cuốn sách gần như một công cụ tìm kiếm đắc lực cho các bậc cha mẹ.
Môi trường đầu tiên con tiếp xúc trong cuộc đời là gia đình. Chương đầu tiên của cuốn sách – “Giáo dục sinh mệnh” nhắc cha mẹ đừng để con cảm thấy lạc lõng ngay trong vòng tay ấy. Và cũng giống như tác giả Mariko, tôi tin tưởng vào sức mạnh của những lời hát ru, của những bữa ăn đầy đủ thành viên trong gia đình. Chúng giúp con nhận ra tiếng cha mẹ, học cách dành thời gian cho những người thân yêu và biết ơn sự may mắn của sự sống chảy trong mình. Tình yêu gia đình, cao cả, nhưng không xa vời. Nó bắt nguồn từ những điều thiết thân như thế – ăn gì, nghe gì, chạm thấy gì. Tôi mong các bậc cha mẹ chúng ta đều có thể cho con cảm nhận được tình cảm gia đình trong những điều ấy.
Trong những năm đầu tiên khám phá thế giới, nhân cách của một con người được hình thành và phát triển. Câu hỏi được đặt ra là: “Nuôi dưỡng nhân cách, phát triển cá tính hay quy phạm xã hội quan trọng hơn?”. Với tác giả, cái cần được xác lập trước là các quy tắc. “Điệu bộ thời Edo” là một hình ảnh rất hay về cách đối xử tử tế – nghiêng ô một chút khi chào để tránh làm nhau ướt, thu gọn vai một chút khi ở trên tàu điện để không vướng víu, đứng dậy nhường ghế cho các cụ già và phụ nữ có thai, bảo vệ nguồn nước quý giá. Trước khi khám phá những chân trời của riêng mình, con cần hiểu, yêu và trân trọng những người xung quanh, thế giới xung quanh như vậy.
Từ đó, tác giả bàn sâu hơn về những lựa chọn làm nên một nhân cách đẹp – giữ lời hứa, không nói xấu, không phân biệt đối xử, trân trọng mọi nghề nghiệp, yêu thương ngôn ngữ dân tộc, và đặc biệt, sống có trách nhiệm. Tôi nghĩ, mọi cha mẹ Việt đều cần đọc chương sách này, để thấy mình mạnh mẽ và để con “đương đầu” với hậu quả của mình nhiều hơn. Con ngã, là con chưa đi vững, không phải tại nền đất. Con làm vỡ cửa kính, là do con chưa nhìn kĩ, không phải tại “cha mẹ chưa kịp đưa con ra sân bóng”. Con bị điểm kém, tương tự, hoàn toàn không chỉ phải “cô giáo nó dạy rất tồi”.
Trong quá trình lớn lên của con, có lẽ bậc cha mẹ nào cũng đã từng đau đầu với hai chữ “dậy thì”. Tôi sẽ không bao giờ quên cảm giác bàng hoàng khi phát hiện con gái đã có “người yêu”. Cái hoảng hốt khi đọc đến chương “dạy con quy tắc đánh nhau” cũng vậy. Tôi không nhớ mình đã lo lắng đến như thế nào khi không gọi được cho con, khi mấy đứa ở trường đến tận đêm sinh hoạt câu lạc bộ. Tôi cũng sẽ không quên cảm giác hẫng hụt khi những dự định tôi vạch sẵn cho hành trình học tập của con bị gạt đi không thương tiếc. Thế hệ của tôi lớn lên trong cái nghèo, và đôi khi cả đói nữa. Thật tốn thời gian biết bao để làm quen với suy nghĩ rằng đam mê mới là thứ con muốn theo đuổi nhất. Nhưng đó là những gì chúng ta phải đối mặt. Tôi nghĩ, lời khuyên hay nhất, và cũng khó nhất, trong giai đoạn này, là “hãy chuẩn bị cho việc xa con”. Con nên được học cách sống tốt trong một cộng đồng, một cách độc lập và tự tin nhất.
Cuối chương sách viết về những đứa con trưởng thành – lại là các trang viết đem đến nhiều xúc cảm nhất. Đâu đó là hình ảnh cha mẹ của chính mình, những “cụ già” tối ngày lo âu cho con cháu, lo cả cho sự “phiền nhiễu” của bản thân. Tôi hiểu một ngày nào đó đứa con bé bỏng cũng sẽ không cần đến mình nữa, mà chính mình mới tha thiết cần nó. Mariko đã viết như xoa dịu, để chúng ta, mở lòng đón nhận viễn cảnh ấy thật tự nhiên và nhẹ nhàng. Tôi cũng đã tin, chỉ cần mình có thể để lại một “DNA xã hội” tử tế – những kí ức đẹp về tình yêu và tri thức, mơ ước, lý tưởng và niềm tin – cho thế hệ sau, thì tất cả những lo lắng kia, không quá quan trọng nữa.
Bởi lẽ, làm cha làm mẹ, điều hạnh phúc nhất là được thấy một phần sinh mệnh bản thân, bước vào cuộc sống, lớn lên và tiếp tục lan toả những giá trị đẹp đẽ bền vững đến rất nhiều năm tháng về sau.
Trong cuộc sống sự kì vọng của cha mẹ đối với con cái là rất nhiều nhưng theo tác giả, phần lớn cha mẹ đều mong con mình trở thành thành viên của xã hội có thể sống độc lập và có cuộc sống hạnh phúc: “Cha mẹ vì quá yêu thương con mà có xu hướng chăm sóc con quá mức nhưng việc nuôi dạy con để con có thể tự làm được những việc của bản thân là một trong những mục tiêu cơ bản của việc nuôi dạy con. Tự lập không phải là sự cô độc. Khi trẻ có thể sống mà không cần dựa dẫm vào người khác thì trẻ cũng sẽ có thể giúp đỡ những người khác bằng chính năng lực đó. Nếu như trẻ chỉ tiếp nhận sự giúp đỡ của người khác không thôi thì sẽ không thể hình thành được năng lực ấy.”
Lẽ sống và giá trị quan của cha mẹ sẽ phần nào thể hiện qua việc nuôi dạy con cái. Quá trình nuôi dạy con cái cũng là quá trình cha mẹ hoàn thiện mình hơn. Vì vậy trước khi kì vọng ở con cái cha mẹ phải là người có phẩm cách.
Cũng giống như Fujiwara Masahiko, tác giả cuốn PHẨM CÁCH QUỐC GIA, bà Bando Mariko rất quan tâm đến việc trau dồi tiếng mẹ đẻ và tạo thói quen đọc sách cho con ngay từ khi con còn nhỏ. Dù có đang cư trú ở nước ngoài đi chăng nữa thì cha mẹ Nhật cũng nên dùng tiếng mẹ đẻ trong gia đình. Bà cho rằng “trẻ con rất cần sử dụng tiếng Nhật cho thật chuẩn. Bởi vì nếu như trẻ không sử dụng tiếng Nhật chuẩn thì có khả năng “identity”, thứ là nền tảng cho sự tồn tại của bản thân sẽ bị mất đi” “Nếu như không có nền tảng tốt thì tòa nhà lộng lẫy xây trên đó cũng không thể nào vững được”.
Trích đoạn hay:
“Một trong những niềm vui khi có con là cha mẹ có thể trải nghiệm gián tiếp thời thơ ấu của mình mà bản thân đã quên. Khi nhìn những hành động của con cha mẹ sẽ nhớ ra rằng “hồi đó mình cũng đã từng rất coi trọng thứ quý giá đó”, “mình đã từng rất thích cuốn sách ấy”, “mình đã rất thích trò lội bì bõm trong vũng nước”. Khi cha mẹ cùng hát với con bài hát mà hồi nhỏ mình thích cha mẹ sẽ lấy lại được sự trẻ trung của mình thời trẻ. Hãy cùng hát với con những bài hát mà mình thích. Những bài hát ru không chỉ tạo cho con có được cảm giác bình yên mà nó còn làm dịu lòng cha mẹ.”
