Giết Con Chim Nhại
Tác giả: Harper Lee
Đôi nét về tác giả:
Harper Lee (1926 – 2016) là một nữ nhà văn người Mỹ, được mọi người biết đến qua cuốn tiểu thuyết đầu tay “Giết chết con chim nhại – To Kill a Mockingbird
Review sách:
Ngay từ cái tên của tác phẩm đã gợi lên một điều gì đó ẩn chứa nhiều sóng gió, nhiều đấu tranh. Nòng cốt của tác phẩm là sự đấu tranh đòi công lý. “Giết con chim nhại” được lấy bối cảnh cuộc sống ở thị trấn Maycomb, miền Nam nước Mỹ. Vào giai đoạn này chứng kiến nạn phân biệt chủng tộc, ngày càng nặng nề và dữ dội. Người da đen tên Tom Robinson là chàng trai hiền lành tốt bụng. Cô Mayella Ewell một phụ nữ da trắng con ông Bob Ewell đã để ý nhưng anh không đáp lại. Cuối cùng cô vu oan cho Anh cưỡng hiếp mình, thời điểm này tội hãm hiếp rất nặng đặc biệt thêm anh là người da đen.
Vào những thập niên 30, phân biệt chủng tộc luôn là vấn đề nhức nhối của dư luận và có lẽ những người da màu luôn là cái gai vô tội vạ trong mắt của những người da trắng. Tại sao lại như thế? Chưa một câu trả lời nào giải thích cho điều đó. Chim nhại là một loài chim chỉ biết đem lại tiếng hót cho mọi người, chúng không phá hoại vườn tược, không làm tổ trên các bẹ bắp (bẹ ngô) và hơn hết chúng hót cho người bằng cả trái tim mình. Chúng tượng trưng cho sự trong sáng và tốt đẹp cũng giống như nhân vật Tom Robinson, anh vô tội nhưng ở thời điểm đó số phận của anh cũng giống như bao người da màu khác.
Trong câu chuyện, bố Atticus chính là hình mẫu của người đàn ông đầy lòng vị tha được ví như “đóa sen” công lý giữa chốn bùn nhơ tội lỗi, ông can trường chiến đấu đơn độc với mọi thành kiến tối tăm và tàn bạo của một cộng đồng hầu bảo vệ cho Tom Robinson trắng án trước ánh mắt dè bỉu của bạn bè, người thân. Vì điều gì? Bởi lẽ đối với ông, người da màu họ cũng là con người như chúng ta cả thôi. “Có một thứ không tuân theo nguyên tắc đa số, đó là lương tâm con người” – đó là điều mà bố Atticus đã dạy Jem và Scout, hai đứa con của ông.
Vấn nạn phân biệt chủng tộc đôi khi làm cho người ta cảm thấy khó hiểu, nên nhà văn Harper Lee đã khéo léo đi vào lòng người bằng cách đưa cái nhìn ngây thơ nhưng lại gây ám ảnh đặc trưng của một cô bé “Scout” mới bảy tuổi, trước các sự việc xảy ra trong tuổi thơ của cô bé. Qua lời kể của Scout, tuy hồn nhiên nhưng tác giả đã lồng ghép trong đó là một bối cảnh về sự cổ hủ, đầy sự phân biệt một cách vô lí. Tuy không đao to búa lớn nhưng khi đọc chúng ta vẫn cảm thấy trong ánh mắt ngây thơ của Scout vẫn có một chút chua cay nào đó.
Tại phiên tòa xét xử Tom Robinson qua lời trần thuật của Scout, việc phân chia ghế ngồi dành cho người da đen và người da trắng cũng phần nào minh chứng cho tình trạng phân biệt chủng tộc lúc bấy giờ. Bạn nghĩ như thế nào về lời nói vô căn cứ của cô gái mà người ta cho rằng Tom Robinson đã cưỡng hiếp cô, một vụ án không có chứng cứ y học của công tố viên, mọi kết luận chỉ được dựa trên lời khai mập mờ của hai nhân chứng là cô gái Mayella Ewell và bố cô Bob Ewell. Nếu xâu chuỗi các tình tiết cũng như lời khai của hai cha con nhà Ewell, là một người bình thường chúng ta cũng dễ dàng đoán được kết quả như thế nào.
Nhưng, dù có những cuộc đứng lên để bảo vệ quyền tự do của một con người nhưng đó là định kiến như ăn sâu vào gốc rễ thì khó thể nào “bứng” lên được. Bố Atticus dù biết thế nhưng vẫn kiên định, nỗ lực với mong muốn có thể cứu rỗi những nạn nhân vô tội như Tom Robinson. Song, số phận của anh vẫn như một cái kết định sẵn, cuối cùng anh chàng da đen vẫn bị kết tội tử hình. Vì quá hoảng sợ anh vượt ngục, cảnh sát phát hiện và anh bị bắn, tột cái chết đáng buồn.
Tác phẩm nêu lên thực nạn phân biệt chủng tộc nặng nề những năm năm mươi ở mỹ. Bên cạnh đó lồng ghép vào đó là sự đấu tranh của người dân về một xã hội công bằng tươi đẹp hơn. Sự can đảm của ông Atticus khi dám làm luật sư bào chữa cho Tom Robinson.
Mạch truyện không cao trào nhưng cũng có điểm nhấn về sự hồn nhiên của những đứa trẻ, sự thờ ơ của những người lớn hay sự tốt bụng của những người da đen. Ông đã chia sẻ những quan điểm với 2 đứa con “Nhưng trước lúc bố sống được với người khác bố nên sống với chính mình. Với một thứ không tuân theo nguyên tắc hầu hết, đó là lương tâm của loài người.”
Khi tác giả viết về sự trả thù của ông Bob Ewell cha của Mayella Ewell. “tức tối vì cho rằng ông Atticus và vị thẩm phán đã cười vào mũi ông ta nên ông ta thề sẽ rửa hận”. Bằng cách hại 2 đứa trẻ sự xuất hiện bất ngờ của Boo đã cứu nguy cho hai anh em. Bạn đọc sẽ thấy ở đâu đó còn tia hy vọng.
Tom Robinson đã chết, nhưng vẫn còn những con người tốt bụng ở đây. Nhất là hai đứa trẻ Jem và Scout, sẽ sẵn sàng chiến đấu để không còn cái chết nào đáng thương như vậy nữa. Chắc chắn là hai đứa trẻ đó đủ can đảm, thậm chí còn hơn người bố của mình. Truyện có cái kết mở ông Atticus và vị cảnh sát đã cùng lập bản án giả để cứu ông Boo thoát khỏi tội. Điều này minh chứng ở đâu đó vẫn có sự cảm thông và đồng cảm.
“Bố muốn con thấy một điều gì đó ở bà. Bố muốn con thấy lòng can đảm thực sự là gì. Thay vì có ý nghĩa rằng can đảm là người đàn ông với khẩu súng trên tay. Đó là khi con biết mình sẽ thất bại từ trước khi bắt đầu. Nhưng dù vậy con vẫn bắt đầu và con theo đuổi nó tới cùng cho dù có chuyện gì xảy ra.”
Một cuốn sách được kể từ góc nhìn của Jean Louise “Scout” con của vị luật sư đáng kính Atticus. Scout là một cô bé cá tính, thông minh và lanh lẹ. Scout mất mẹ từ năm hai tuổi và được nuôi nấng trong tình yêu thương của bố Atticus đến lớn. Chính cô bé cũng đang đấu tranh cho chính mình trong cuộc chiến chống phân biệt đối xử. Cô bé vẫn có những nhận định riêng, vần thực hiện những điều mà cô cho là hợp lý. Ở cái tuổi của cô bé, cô vẫn nhận được những điều đúng điều sai. Tuy nhiên cách nhìn của đứa trẻ cũng tạo ra những điểm nhấn. Đôi khi chuyện nhỏ có thể thành to lớn, nhưng câu chuyện lớn thì cảm thấy lướt nhẹ nhàng.
Qua cách nhìn của cô bé, chúng ta có cái nhìn sơ lược về bức tranh u buồn của xã hội thời bấy giờ. Tuy nhiên trong đó vẫn còn chút gì đó hi vọng, vẫn còn đọng những tiếng cười. Vẫn có những người hiểu biết, vẫn còn đấu tranh cho sự công bằng
Những bài học đắt giá từ một ông bố tuyệt vời!
1. Bài học về lòng can đảm:
“Bố muốn con thấy lòng can đảm thực sự là gì, thay vì có ý nghĩ rằng can đảm là người đàn ông với khẩu súng trong tay. Đó là khi con biết mình sẽ thất bại từ trước khi bắt đầu nhưng dù vậy con vẫn bắt đầu và con theo đuổi nó tới cùng, dù có chuyện gì xảy ra. Con hiếm khi thắng, nhưng đôi khi con cũng thắng. Bà Dubose đã thắng, tất cả bốn mươi sáu ký của bà. Theo quan điểm của bà, bà đã chết mà không mắc nợ bất cứ cái gì và bất cứ ai. Bà là người can đảm nhất bố từng biết.”
Can đảm là gì?
Can đảm là khi biết mình sẽ thất bại khi bắt đầu nhưng vì lẽ phải và công lý vẫn quyết tâm chiến đấu đến cùng. Đó là lí do ông quyết định biện hộ cho người da đen.
Can đảm là khi dù rằng rất đau đớn, bị giày vò về thể xác lẫn tinh thần nhưng bà Dubose gần đất xa trời vẫn quyết tâm cai moocphin (thuốc phiện). Bởi điều mà bà muốn chính là chiến thắng bản thân mình trước khi về cõi vĩnh hằng.
2. Bài học về đấu tranh cho chính mình:
Bài học thứ nhất: Đương đầu với miệng đời, mặc kệ thiên hạ để sống, đánh thức lương tri của bản thân, đi theo tiếng gọi của lương tâm:”Họ có quyền nhận được sự tôn trọng dành cho những ý kiến của họ. Nhưng trước khi bố sống được với người khác, bố phải sống với chính mình. Có một thứ không tuân theo nguyên tắc đa số, đó là lương tâm của con người.”
Bài học thứ 2: Đang đấu tranh cho chính mình trong cuộc chiến chống phân biệt đối xử
Scout chỉ thích được mặc quần tây để dễ đi lại và chơi đùa, nhưng người ta, nhất là bác Alexandra lại cho rằng cô bé bị thiếu sự quan tâm của người mẹ để chê bai và yêu cầu cô bé phải cư xử một cách “đúng mực”. Thế nhưng bỏ ngoài tai tất cả, bởi cô bé là một cô nàng cá tính, lanh lẹ, mạnh mẽ vẫn quyết làm theo sở thích của mình.
3. Bài học về giá trị của tình thân:
“Con có thể lựa chọn bạn bè, nhưng con không thể lựa chọn gia đình và họ luôn là người thân của con dù con có thừa nhận hay không. Và nếu con không làm, điều đó làm con hết sức ngu xuẩn.”
4. Bài học về dám làm, dám nhận, dám chịu trách nhiệm và sửa sai
Ông Atticus đã yêu cầu con trai phải chịu trách nhiệm việc mình làm (trả treo với người lớn và chọc giận bà Dubose) bằng cách nghiêm khắc yêu cầu Jem phải đến đọc sách cho cụ mỗi ngày trong vòng một tháng.
5. Bài học về đặt mình vào vị trí của người khác:
“Con không bao giờ có thể thực sự hiểu một người cho tới khi con nhìn nhận mọi việc từ góc nhìn của họ…Cho tới khi con bước vào nội tâm của họ và thử đi lại vòng quanh trong đó.”
6. Bài học về dám nói sự thật, không vòng vo lẩn tránh:
“Jack! Khi trẻ con hỏi chú điều gì hãy trả lời nó, vì thiện chí. Nhưng đừng bịa chuyện. Trẻ con là trẻ con, nhưng chúng có thể phát hiện sự lẩn tránh nhanh hơn người lớn và sự lẩn tránh chỉ làm chúng bối rối… Ngôn ngữ bậy bạ là một chặng đường mà mọi trẻ con đều đi qua, và với thời gian nó sẽ chết, khi bọn trẻ biết ra rằng chúng không thể thu hút sự chú ý bằng cái thứ ngôn ngữ đó…”
Ông Atticus là một người bố tuyệt vời, để hiểu con ông luôn lắng nghe, đồng cảm và xem những đứa con của mình như những người bạn tri kỷ. Biến những cuộc nói chuyện nghiêm túc trở nên thật nhẹ nhàng bằng sự tỏ tường khéo léo, tâm tình nhẹ nhàng nhưng chứa đựng những bài học giáo dục con sâu sắc.
Những trích dẫn hay từ cuốn sách:
1. Cứ bắn mọi con giẻ xanh mà con muốn, nếu con có thể bắn trúng, nhưng hãy nhớ giết một con chim nhại là tội lỗi.
2. Con không bao giờ thực sự hiểu một con người cho đến khi con xem xét mọi việc từ quan điểm của người đó… Cho đến khi con sống bên trong anh ta và đi lại cư xử như anh ta.
3. Bố Atticus nói bác có thể chọn bạn cho bác, nhưng chắc chắn bác không thể chọn gia đình cho mình, và họ vẫn là họ hàng của bác cho dù bác có thừa nhận họ hay không, và nếu bác không thừa nhận họ thì thật lố bịch.
4. Bố Atticus bảo tôi bỏ bớt những tính từ và tôi sẽ có các sự kiện.
5. Bố muốn con thấy lòng can đảm thực sự là gì, thay vì có ý nghĩ rằng can đảm là người đàn ông với khẩu súng trong tay. Đó là khi con biết con sẽ thất bại trước khi con bắt đầu, nhưng dù vậy con vẫn bắt đầu và con theo đuổi nó tới cùng dù có chuyện gì xảy ra đi nữa.
6. Có một thứ không theo nguyên tắc đa số, đó là lương tâm của con người.
7. Em nghĩ chỉ có một hạng người. Đó là người.
8. Nói chung con người chỉ muốn tìm kiếm những gì họ tìm kiếm, và nghe thấy những gì họ lắng nghe.
